Cyberatak to celowa i złośliwa próba podjęta przez osobę lub grupę w celu przejęcia dostępu do systemów informatycznych organizacji lub osób prywatnych, w celu kradzieży danych, zakłócenia działania firmy lub łańcucha dostaw, bądź modyfikacji danych i wykorzystania ich np. do szantażu.
Spis treści
W miarę jak strategie cyfryzacji w organizacjach zwiększają zależność od technologii i procesów cyfrowych oraz stale rozszerzają powierzchnię ataku cyfrowego, cyberataki stały się jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla firm i osób prywatnych. Cyberprzestępcy nieustannie ewoluują, wykorzystując luki w systemach i dostosowując się do najnowszych osiągnięć technologicznych. Dodatkowym impulsem do tej tendencji jest szerokie przyjęcie technologii AI. W miarę jak cyberataki stają się bardziej wyrafinowane, zrozumienie taktyk, technik i procesów stojących za tymi atakami jest kluczowe dla utrzymania bezpiecznego krajobrazu cyfrowego i ochrony wrażliwych informacji.
Cyberataki są przeprowadzane z różnych powodów, od korzyści finansowych po cele polityczne. Do najczęstszych czynników motywacyjnych należą:
Wielu cyberprzestępców szuka nagród finansowych, kradnąc wrażliwe informacje, takie jak dane kart kredytowych, dane logowania lub informacje o kontach bankowych. Ataki ransomware, w których użytkownicy są blokowani z ich systemów z obietnicą odzyskania dostępu po zapłaceniu okupu, są szczególnie motywowane pieniędzmi.
Ataki szpiegostwa korporacyjnego mają na celu kradzież własności intelektualnej, tajemnic handlowych, badań i innych wrażliwych danych, aby uzyskać przewagę konkurencyjną. Takie ataki są często ukryte i mogą pozostać niezauważone przez długi czas.
Niezadowoleni byli pracownicy lub osoby z chęcią zemsty mogą przeprowadzać cyberataki w celu zaszkodzenia reputacji lub zakłócenia działalności.
Niektórzy atakujący, często znani jako hakerzy „czarnego kapelusza”, przeprowadzają cyberataki, aby zaprezentować swoje umiejętności, zdobyć wiarygodność w społeczności hakerskiej lub po prostu wywołać chaos.
Cyberataki przybierają różne formy, a każdy z nich wykorzystuje inne techniki i celuje w różne luki w zabezpieczeniach. • Poniżej przedstawiono niektóre z najczęstszych rodzajów cyberataków:
Złośliwe oprogramowanie, znane również jako malware, jest zaprojektowane do infiltracji, uszkodzenia lub nieautoryzowanego dostępu do środowiska IT organizacji. W cyberbezpieczeństwie złośliwe oprogramowanie stanowi ciągłe zagrożenie, które może kraść wrażliwe informacje i powodować szeroko zakrojone szkody dla użytkowników i organizacji. Zrozumienie różnych form i skutków złośliwego oprogramowania jest kluczowe dla opracowania kompleksowej strategii cyberbezpieczeństwa.
Złośliwe oprogramowanie zazwyczaj wykorzystuje istniejące luki w środowisku IT organizacji, aby osiągnąć zamierzony cel.
Phishing to rodzaj ataku cybernetycznego, który polega na wysyłaniu ogólnych wiadomości e-mail przez cyberprzestępców podszywających się pod legalnych nadawców. Te wiadomości e-mail zawierają fałszywe linki mające na celu kradzież prywatnych informacji użytkowników. Ataki phishingowe są bardziej skuteczne, gdy użytkownicy nie zdają sobie sprawy z tego, co się dzieje, ponieważ komunikacja naśladuje typową korespondencję otrzymywaną w codziennych sprawach biznesowych.
Spear phishing wyróżnia się jako jedna z najbardziej niebezpiecznych i ukierunkowanych form cyberataków. W odróżnieniu od zwykłych ataków phishingowych, które rzucają szeroką siatkę w nadziei na wyłapanie niczego niepodejrzewających ofiar, spear phishing to wysoce spersonalizowana i ukierunkowana forma ataku phishingowego, który jest skierowany przeciwko użytkownikowi, a nie do sieci.
Ataki DoS i DDoS zalewają serwer ruchem, przytłaczając go i powodując utratę dostępu przez legalnych użytkowników. Celem i ostatecznym wynikiem udanego ataku DDoS jest uczynienie witryny serwera docelowego niedostępną dla legalnych żądań ruchu, a tym samym zakłócenie ważnych procesów biznesowych.
Ataki MitM przechwytują i zmieniają komunikację między dwiema stronami bez ich wiedzy. Atakujący mogą modyfikować dane lub przechwytywać wrażliwe informacje, takie jak dane logowania.
Wstrzykiwanie kodu SQL to atak, który nielegalnie manipuluje bazą danych, wstrzykując niezamierzone instrukcje języka strukturalnego zapytania (SQL) do aplikacji z relacyjną bazą danych (RDBMS). Istnieje kilka rodzajów wtrysku SQL, w zależności od metody i celu, a z perspektywy cyberprzestępców mogą oni wykraść informacje, sfałszować dane i zbadać luki w zabezpieczeniach.
Exploity zero-day atakują nieznane luki w oprogramowaniu, zanim programiści zdążą wydać poprawki. Ataki te są szczególnie niebezpieczne, ponieważ nie ma możliwości natychmiastowej obrony.
Ransomware to rodzaj złośliwego oprogramowania, które szyfruje ważne pliki przechowywane na dysku lokalnym i sieciowym oraz żąda okupu za ich rozszyfrowanie. Hakerzy tworzą tego typu oprogramowanie w celu wyłudzenia pieniędzy przez szantaż. Oprogramowanie ransomware jest zaszyfrowane, co oznacza, że nie da się zdobyć klucza, a jedynym sposobem na odzyskanie informacji jest przywrócenie ich z kopii zapasowej. Sposób działania oprogramowania ransomware sprawia, że jest ono wyjątkowo szkodliwe. Inne rodzaje malware niszczą lub kradną dane, ale nie zamykają drogi do ich odzyskania. Natomiast w przypadku ransomware, jeśli zaatakowany podmiot nie ma kopii zapasowej danych, aby je odzyskać, musi zapłacić okup. Zdarza się, że firma płaci okup, a haker i tak nie przekazuje klucza do rozszyfrowania.
Supply Chain Attack to rodzaj cyberataku, którego celem są mniej bezpieczne elementy łańcucha dostaw organizacji, a nie bezpośredni atak na organizację. Celem jest infiltracja sieci lub systemów organizacji poprzez narażenie na niebezpieczeństwo zewnętrznego dostawcy, dostawcy lub partnera, który ma dostęp do jej danych, oprogramowania lub infrastruktury sieciowej.
Przeanalizujemy różne fazy cyberataku, badając, w jaki sposób 8Base, znana grupa ransomware, wykonuje ataki. Od początkowej infiltracji po szyfrowanie danych i wymuszenie danych, omówimy każdy etap ich taktyki ransomware.
Ransomware 8Base wykorzystuje przede wszystkim oszustwa phishingowe do wstępnego dostępu. Użytkownicy są oszukiwani, aby wprowadzić swoje dane uwierzytelniające w formularzu, który wydaje się być legalny.
Operatorzy 8Base używają MIMIKATZ, LaZagne, WebBrowserPassView, VNCPassView, PasswordFox i ProcDump do odzyskiwania haseł i danych uwierzytelniających przechowywanych na komputerach ofiar.
W celu uchylania się od obrony ransomware 8Base usuwa i uruchamia plik wsadowy o nazwie defoff.bat (wykrywany jako KILLAV), aby wyłączyć składniki programu Windows Defender. Ransomware 8Base wykorzystuje również kody śmieci, usuwa kopie cieni, omija Cuckoo Sandbox, usuwa dzienniki zdarzeń systemu Windows, wyłącza zapory sieciowe i używa SmokeLoader do odszyfrowywania i dostarczania ładunku.
W celu ruchu lateralnego zaobserwowano, że operatorzy ransomware 8Base używają PsExec do wdrażania pliku wsadowego, a także binarnego ransomware. PsExec jest przykładem nadużycia legalnego narzędzia, które jest normalnie dostępne na komputerach z systemem Windows i nie może być uważane za złośliwe oprogramowanie.
8Base ransomware bazy zmodyfikowali pewne wpisy rejestru, aby ominąć kontrolę dostępu użytkownika (UAC). Zmodyfikowano również klucze rejestru IFEO, aby dołączyć cmd.exe do programów dostępności dostępnych z ekranu blokady.
Przestępcy stojący za oprogramowaniem ransomware 8Base zostali wykryci za pomocą narzędzia zewnętrznego i oprogramowania RClone do usług internetowych w celu wydobycia skradzionych informacji.
Ransomware 8Base wykorzystuje algorytm AES-256 do szyfrowania plików docelowych, a następnie szyfruje każdy klucz szyfrowania za pomocą RSA-1024 za pomocą kodu publicznego. Zaszyfrowany klucz jest następnie dołączany na końcu każdego zaszyfrowanego pliku. Posiada wbudowaną konfigurację (odszyfrowaną w czasie wykonywania), która zawiera rozszerzenia plików, nazwy plików i foldery, których należy unikać.
Cyberprzestępcy wykorzystują szereg technik do przeprowadzania ataków i unikania wykrycia:
Dzięki social engineering hakerzy manipulują osobami, aby ujawniły wrażliwe informacje, często poprzez podszywanie się pod zaufane źródła lub stosowanie taktyki strachu.
Cyberprzestępcy wykorzystują niezałatane luki w oprogramowaniu, aby uzyskać nieautoryzowany dostęp do systemów. Chociaż luki zero-day już stanowią wysokie ryzyko, wiele zespołów operacji IT jest już przytłoczonych ilością znanych luk i zastanawia się, które z nich powinny być priorytetowe w procesie zarządzania poprawkami.
Wiele ataków phishingowych odnosi sukces z powodu błędów użytkownika, takich jak słabe hasła, przypadkowe udostępnianie danych lub próby phishingu.
Te taktyki pomagają atakującym w infiltracji systemów i uzyskaniu dostępu do wrażliwych danych, często bez natychmiastowego wykrycia, ponieważ są uważane za legalne zachowanie użytkownika.
Cyberataki mogą powodować poważne szkody dla firm, wpływając na reputację marki, powodując przestoje, utratę danych i straty finansowe. Niektóre z najważniejszych skutków to:
Złośliwe oprogramowanie lub ataki typu „ denial-of-service” (DoS) mogą powodować awarie serwerów i systemów, przerywając świadczenie usług i prowadząc do niepowodzeń finansowych. Według raportu Cost of a Data Breach z 2024 r. średni koszt naruszenia bezpieczeństwa danych wynosi obecnie 4,45 mln USD na całym świecie, co odzwierciedla wysoką cenę tych zakłóceń.
Ataki typu SQL umożliwiają hakerom zmianę, usunięcie lub kradzież krytycznych danych z firmowych baz danych, co może zaszkodzić działalności biznesowej i zaufaniu klientów.
Ataki phishingowe nakłaniają pracowników do przelewania środków lub udostępniania poufnych informacji, powodując bezpośrednie straty finansowe i narażając organizacje na przyszłe zagrożenia.
Ataki ransomware blokują podstawowe systemy do czasu zapłacenia okupu. W 2024 r. średnia płatność za roamware wyniosła prawie 1 mln USD, co podkreśla obciążenie finansowe, jakie te ataki wywierają na dotknięte nimi firmy.
Każdy cyberatak może pozostawić trwałe skutki, które wymagają znacznych zasobów do wykrywania, reagowania i odzyskiwania danych, zwiększając całkowity koszt naruszenia.
Ponieważ socjotechnika pozostaje częstym punktem wejścia dla atakujących, regularne szkolenia wyposażają pracowników w wiedzę na temat rozpoznawania wiadomości phishingowych, unikania pułapek socjotechnicznych i przestrzegania najlepszych praktyk w zakresie ochrony wrażliwych danych. Regularne szkolenie personelu na temat tych taktyk zmniejsza prawdopodobieństwo sukcesu ataków.
Zarządzanie powierzchnią ataku (ASM) polega na identyfikacji i monitorowaniu wszystkich punktów zewnętrznych, w których atakujący może uzyskać dostęp do systemu. Regularna ocena i redukcja tych punktów, takich jak odsłonięte porty sieciowe, niezaktualizowane aplikacje i źle skonfigurowane serwery, pomaga zmniejszyć podatność na ataki. Skuteczna strategia ASM pomaga organizacjom zamknąć potencjalne luki, które mogą zostać wykorzystane przez atakujących.
Platformy ochrony danych zapewniają kompleksowy nadzór nad dostępem do danych i ich przepływem w systemach organizacji. Platformy te pomagają zapobiegać nieautoryzowanemu dostępowi poprzez śledzenie wrażliwych danych, identyfikowanie potencjalnych naruszeń i egzekwowanie zasad ochrony danych. Centralizując zarządzanie bezpieczeństwem danych, firmy mogą poprawić widoczność danych i zwiększyć ogólną odporność na zagrożenia cybernetyczne poprzez scentralizowaną analizę danych, zamiast rozpraszać ważne informacje w wielu narzędziach i silosach danych.
Rozwiązania IAM są niezbędne do kontrolowania dostępu użytkowników do systemów i danych. Dzięki IAM organizacje mogą wdrożyć dostęp oparty na rolach, zapewniając pracownikom dostęp tylko do informacji potrzebnych do wykonywania ich zadań. Narzędzia IAM wspierają również weryfikację i monitorowanie tożsamości, zapobiegając nieautoryzowanemu dostępowi i minimalizując potencjalne szkody wynikające z naruszenia bezpieczeństwa kont.
Rutynowe audyty bezpieczeństwa i testy penetracyjne pomagają organizacjom proaktywnie identyfikować i ograniczać luki w zabezpieczeniach. Aktywnie testując mechanizmy obronne i weryfikując środki bezpieczeństwa, firmy mogą wzmocnić swoją odporność na pojawiające się zagrożenia i uniknąć typowych wektorów ataków.
Nowoczesne podejście do testów penetracyjnych nazywa się podejściem Red Teaming.
Wdrożenie silnych zasad dotyczących haseł i egzekwowanie uwierzytelniania wieloskładnikowego (MFA) może znacznie zmniejszyć ryzyko nieautoryzowanego dostępu.
Systemy SIEM zbierają i analizują dane z różnych źródeł w całym środowisku IT organizacji w celu wykrywania podejrzanych działań. Dzięki centralizacji dzienników i korelacji zdarzeń bezpieczeństwa, SIEM zapewnia wgląd w czasie rzeczywistym w potencjalne zagrożenia i umożliwia zespołom identyfikację nietypowych wzorców, które mogą wskazywać na atak.
Innowacyjne podejście o nazwie Agentic SIEM skutecznie zmniejsza wysiłki potrzebne do zbierania, normalizacji i korelacji danych z licznych centrów danych.
Narzędzia EDR monitorują punkty końcowe, takie jak komputery i urządzenia mobilne, pod kątem nieprawidłowego zachowania. Nieustannie skanują w poszukiwaniu oznak włamania, takich jak nieautoryzowany dostęp lub złośliwe oprogramowanie, i mogą reagować na zagrożenia, izolując zainfekowane punkty końcowe. Rozwiązania EDR pomagają wcześnie wykrywać ataki, ograniczając zakres i wpływ naruszenia.
Wykrywanie anomalii polega na identyfikowaniu zachowań, które odbiegają od ustalonej linii bazowej. Śledząc metryki, takie jak ruch sieciowy lub zachowanie użytkowników, narzędzia do wykrywania anomalii mogą oznaczać nieregularne działania, takie jak nieautoryzowane próby dostępu lub nagłe transfery danych, które mogą sygnalizować trwający cyberatak.
Honeypoty to systemy wabiki lub pliki, które naśladują cenne zasoby w celu przyciągnięcia atakujących. Gdy atakujący wchodzą w interakcję z honeypotem, ujawniają swoją obecność, taktykę i zamiary bez wpływu na rzeczywiste dane lub systemy. Honeypoty pomagają we wczesnym wykrywaniu ataków, jednocześnie dostarczając cennych informacji na temat metod atakujących.
Analiza zagrożeń obejmuje gromadzenie informacji o znanych zagrożeniach i słabościach ze źródeł zewnętrznych w celu przewidywania potencjalnych ataków. Ta analiza jest zintegrowana z systemami bezpieczeństwa w celu proaktywnego wykrywania zagrożeń. Analiza zagrożeń zapewnia strategiczną warstwę wykrywania, ostrzegając zespoły o aktywnych zagrożeniach atakujących podobne organizacje lub branże.
Threat hunting to proaktywne podejście do identyfikowania ukrytych zagrożeń w sieci organizacji. Wykwalifikowani analitycy bezpieczeństwa szukają dowodów złośliwej aktywności, która mogła ominąć zautomatyzowane mechanizmy obronne. Aktywnie poszukując wskaźników kompromitacji, zespoły ds. wykrywania zagrożeń mogą wykrywać zaawansowane ataki, zanim dojdzie do ich eskalacji.
Dobrze zdefiniowany plan reagowania na incydenty jest podstawą skutecznego łagodzenia skutków ataków. Plan ten określa podstawowe kroki, które należy podjąć natychmiast po wykryciu cyberataku, w tym wyznaczenie kluczowych ról, powiadomienie interesariuszy i odizolowanie dotkniętych systemów. Celem jest zminimalizowanie szkód poprzez szybkie opanowanie zagrożenia, zapewnienie skoordynowanej reakcji wszystkich zespołów i ustalenie jasnych działań w celu ochrony krytycznych zasobów.
Platformy SOAR usprawniają procesy reagowania poprzez integrację narzędzi bezpieczeństwa i automatyzację powtarzalnych zadań. W przypadku ataku SOAR może automatycznie inicjować działania, takie jak izolowanie zainfekowanych systemów, blokowanie złośliwych adresów IP lub wdrażanie poprawek. Dzięki automatyzacji procesów system SOAR skraca czas reakcji, umożliwiając zespołom ds. bezpieczeństwa szybkie reagowanie na zagrożenia i skupienie się na złożonych zadaniach o wysokim priorytecie.
XDR zapewnia ujednolicone podejście do wykrywania i reagowania na zagrożenia w wielu warstwach środowiska organizacji, w tym w punktach końcowych, sieciach i infrastrukturze chmurowej. W przypadku cyberataku XDR agreguje i analizuje dane ze wszystkich źródeł, aby zaoferować kompleksowy obraz pochodzenia, zakresu i wpływu zagrożenia. Taka widoczność pozwala zespołom ds. bezpieczeństwa reagować ukierunkowanymi działaniami, skuteczniej powstrzymując atak i zapobiegając jego rozprzestrzenianiu się w systemach.
Po rozwiązaniu incydentu ważne jest, aby stworzyć szczegółową dokumentację, która pomoże organizacji zrozumieć, jak przebiegał atak, co poszło dobrze i zidentyfikować wszelkie luki w zabezpieczeniach. Ta analiza po incydencie może również pomóc w ulepszeniu planu reagowania na incydenty, ponieważ wyciągnięte wnioski mogą poprawić strategie reagowania, procedury i inne szczegóły, których wcześniej mogło brakować.
Hacktivism to ataki cyberprzestępcze, które często wiążą się z włamaniem się do systemów w celach politycznych lub społecznych, zwykle w celu stwierdzenia poparcia sprawy lub przeciwko rządom lub organizacjom.
Pochodzący z połączenia słów „hak” i „aktywizm”, termin „hacktivism” został po raz pierwszy ukuty w 1996 r. przez Omega, członka kolegi hakerów Cult of the Dead Cow.
W przeszłości działania hakerów były podobne do symbolicznych cyfrowych graffiti. Obecnie grupy hakerów przypominają miejskie gangi. Wcześniej te grupy, składające się z osób o niskich kwalifikacjach, przekształciły się w zespoły o średnich i wysokich kwalifikacjach, często o mniejszych rozmiarach, ale o wiele bardziej zdolnych. Eskalacja umiejętności bezpośrednio zwiększyła ryzyko dla organizacji.
Grupy haktywistów są definiowane przez różne przekonania polityczne odzwierciedlone zarówno w charakterze ataków, jak i ich celach. W odróżnieniu od cyberprzestępców hakerzy zazwyczaj nie szukają korzyści finansowych, choć zaobserwowaliśmy nakładanie się cyberprzestępczości. W większości grupy te koncentrują się na realizacji swoich planów politycznych, które różnią się przejrzystością. Ogólnie ich motywacje można podzielić na cztery odrębne grupy: ideologiczne, polityczne, nacjonalistyczne i oportunistyczne. Niektóre grupy ściśle pasują do jednej kategorii, inne realizują wiele programów, często z głównym naciskiem na sprawy drugorzędne.
Cyberprzestępczość odnosi się do zorganizowanych działań przestępczych prowadzonych za pomocą komputerów lub sieci, często w celach finansowych. Te ataki zazwyczaj mają na celu osoby prywatne, organizacje lub instytucje finansowe, aby ukraść wrażliwe informacje, wymusić pieniądze lub zakłócić usługi.
Działania przestępcze są czasami bardzo wyspecjalizowane, z różnymi aktorami współpracującymi lub oferującymi wyspecjalizowane usługi do określonych celów, takich jak dostarczanie Ransomware-as-a-Service lub usług dostępu początkowego na rynkach darknet.
Termin obejmuje szeroki zakres przestępstw, jak opisano powyżej.
Cyberataki państwowe to operacje cybernetyczne prowadzone lub sponsorowane przez państwo w celu osiągnięcia strategicznych celów, takich jak szpiegostwo, zakłócenia lub sabotaż. Te ataki zazwyczaj mają na celu inne rządy, infrastrukturę krytyczną lub duże firmy prywatne.
Aktorzy państwowi mają znaczne zasoby, dostęp do najnowocześniejszych technologii i wykwalifikowany personel, co pozwala im prowadzić długoterminowe i wysoce wyrafinowane kampanie, często określane jako zaawansowane trwałe zagrożenia (APT).
Ataki państwowe są motywowane interesami narodowymi. Mogą one obejmować zbieranie informacji, osłabianie rywalizujących narodów, wpływanie na wybory zagraniczne lub przygotowywanie się do konfliktów geopolitycznych.
Takie operacje są zazwyczaj dyskretne i zaprojektowane tak, aby pozostały niezauważone przez długi czas. W przeciwieństwie do hakerów aktywistów lub cyberprzestępców, aktorzy państwowi stosują strukturalne strategie kierowane przez rząd i często działają bezkarnie z powodu ochrony dyplomatycznej lub złożoności jurysdykcyjnych.
Ich cele można klasyfikować w kilku kategoriach: cyberszpiegostwo, wojna cybernetyczna, zakłócenia gospodarcze i operacje psychologiczne. Skutki takich ataków mogą być rozległe, wpływając na stosunki międzynarodowe i bezpieczeństwo globalne.
Jedna platforma pozwoli szybciej powstrzymywać ataki i przejmować kontrolę nad cyberzagrożeniami. Zarządzaj bezpieczeństwem całościowo za pomocą wszechstronnych narzędzi do zapobiegania, detekcji i reagowania opartych na AI i popartych naszymi badaniami i wywiadem dotyczącymi zagrożeń.
Trend Vision One obsługuje różne hybrydowe środowiska IT, automatyzuje i orkiestruje przepływy pracy oraz zapewnia specjalistyczne usługi cyberbezpieczeństwa, co pozwala uprościć i ujednolicić operacje związane z bezpieczeństwem.